Odstąpienie od umowy wzajemnej.
W przypadku zwłoki w spełnieniu świadczenia, artykuł 492 Kodeksu Cywilnego zawiera uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej. Zapisane w tym przepisie prawo wierzyciela jest wyjątkiem od ogólnych reguł. Taka rozbieżność polega na uwolnieniu wierzyciela z obowiązku wyznaczania dłużnikowi będącemu w zwłoce nowego terminu na spełnienie świadczenia, a zatem wierzyciel może skorzystać z tego prawa, jeżeli:
- spełnienie jakiegoś świadczenia po umówionym terminie nie miało by już dla wierzyciela znaczenia z uwagi na właściwość zobowiązania,
- zostało ono przewidziane w umowie stron.
W tym miejscu należy wskazać, że aby wierzyciel mógł skorzystać z ustawowego prawa do odstąpienia od umowy konieczne jest zapisanie takiego prawa w umowie pomiędzy stronami. W umowie termin spełnienia świadczenia musi myć ściśle określony, zatem umowa musi zawierać prawo umownego odstąpienia i ściśle określać termin realizacji zobowiązania, jedynie tego rodzaju zapisy uprawniają do zastosowania umownego prawa odstąpienia od umowy. Poza powyższym wierzyciel może od umowy odstąpić, bez zastrzeżenia tego prawa w umowie, jeżeli wykonanie go utraciło dla wierzyciela znaczenie z uwagi na właściwość zobowiązania lub cel umowy. To jest tego rodzaju sytuacja, gdy po prostu spełnienie świadczenia po terminie staje się dla wierzyciela bez celowe.
Art. 492. [Odstąpienie od umowy] Jeżeli uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym, strona uprawniona może w razie zwłoki drugiej strony odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowiązania przez jedną ze stron po terminie nie miałoby dla drugiej strony znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce.