Nadzwyczajne złagodzenie kary (tzw. sześćdziesiątka).
W polskim kodeksie karnym usytuowany jest art. 60, (popularna sześćdziesiątka), który to normuje instytucję nadzwyczajnego złagodzenia kary. I tak po kolei. Podstawę nadzwyczajnego złagodzenia kary wprowadza wprost przepis § 1 omawianego artykułu, gdzie stosuje się owo dobrodziejstwo, co do młodocianego sprawcy, a to jeżeli przemawiają za tym takie okoliczności, aby sprawcę wychować. W tym wypadku zastosowanie instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary nie wymaga od sądu uzasadnienia, gdy tylko nawet najniższa kara wymierzona za dany czyn lub kara innego rodzaju byłaby wobec młodocianego niewspółmiernie surowa, wystarczające jest zatem wskazanie, że będą za tym przemawiać względy wychowawcze.
Drugą podstawą zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary jest § 2 przedmiotowego przepisu, gdzie wskazano szczególnie uzasadnione wypadki (np. warunki osobiste sprawcy, dotychczasowy sposób życia, zachowanie sprawcy po popełnieniu czynu karalnego), gdzie nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby wobec sprawcy niewspółmiernie surowa. W tym miejscu wypada wskazać, iż popełnienie czynu w warunkach recydywy z art. 64 k.k. nie wyłącza zastosowania tego przepisu. Idąc dalej, aby sąd mógł zastosować art. 62 § 2 k.k. muszą zaistnieć takie o to przesłanki jak, pojednanie się pokrzywdzonego ze sprawcą, naprawienie szkody lub uzgodnienie sposobu naprawienia szkody oraz postawa sprawcy.
Kolejną ale to już szczególną tym razem podstawę zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary ustawodawca przewidział w art. 60 § 3 k.k. Chodzi tu o sprawcę, który współdziałał z innymi osobami (co najmniej dwiema) w popełnieniu przestępstwa, ale to pod warunkiem, iż ujawni on organom ścigania stosowne informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia 9np. sposób przemytu substancji nielegalnych, cenę, ilości, itp.) Zdanie poprzedzające oznacza, że mogą to być także informacje znane już organom ścigania. W tym miejscu należy podnieść, iż samej lektury przepisu nie wynika wprost, czy mają być to wszystkie informacje, to jednak dla „bezpieczeństwa” sprawcy, albo inaczej mówiąc dla ostatecznego powodzenia zastosowania wobec niego omawianej instytucji niewątpliwie powinny być to wszystkie znane mu informacje dotyczącego danego przestępstwa. Kolejną kwestią jest to, kiedy sprawca powinien albo może przekazać organom ścigania odpowiednie informacje? Otóż w praktyce najczęściej jest to etap postępowania przygotowawczego, jednakże dopuszcza się także zastosowanie owej instytucji w postępowaniu sądowym, a nawet odwoławczym, o ile na takiej rozprawie obecny jest prokurator. Zwrot - sąd stosuje oznacza li tylko tyle, że to prokurator dokonuje oceny, czy istnieją przesłanki zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary, a zatem sąd nie może zastosować przedmiotowej instytucji bez wniosku prokuratora. W dalszej kolejności, gdyż już prokurator zdecyduje o złożeniu przedmiotowego wniosku to wówczas sąd musi ocenić czy takie przesłanki zaszły. W przypadku odpowiedzi pozytywnej sąd musi już zastosować tę instytucję, natomiast, gdy odpowiedź jest negatywna zastosowanie tej instytucji nie może mieć miejsca.
Zgodnie z art. 60§ 4 k.k. podstawa do zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary lub warunkowego zawieszenia jej wykonania nie jest obowiązkowa, zależna jest także od wniosku prokuratora, jednakże w tym przypadku sprawca nie tylko, że musi złożyć wyjaśnienia w swej sprawie, ale także musi ujawnić wobec organu ścigania i przedstawić istotne okoliczności przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności, dotychczas nieznane temu organowi.
Instytucja nadzwyczajnego złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, kary łagodniejszego rodzaju bądź na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku. W przypadku zbrodni nie wchodzi w grę ta druga możliwość. W tym ostatnim przypadku zastosowanie przedmiotowej instytucji polega na wymierzeniu sprawcy kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, przy czym powinna to być kara nie niższa od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia.
Jak chodzi o występki, za które to ustawodawca przewidział jedynie kar pozbawienia wolności, a jej dolna granica nie jest niższa od roku, nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności w wymiarze niższym od dolnej granicy ustawowego zagrożenia. Jeżeli występek jest zagrożony karą, której dolną granicą jest kara pozbawienia wolności niższa od roku a górną – kara pozbawienia wolności nie niższa od lat 3, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności.
§ 1. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w stosunku do młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy określone w art. 54 § 1.
§ 2. Sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności:1) jeżeli pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody, 2) ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy czynił starania o naprawienie szkody lub o jej zapobieżenie, 3) jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł poważny uszczerbek w związku z popełnionym przestępstwem.
§ 3. Na wniosek prokuratora sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia.
§ 4. Na wniosek prokuratora sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy przestępstwa, który, niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.
§ 5. W wypadkach określonych w § 3 i 4 sąd, wymierzając karę pozbawienia wolności do lat 5, może warunkowo zawiesić jej wykonanie na okres próby wynoszący do 10 lat, jeżeli uzna, że pomimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa; przepisu art. 69 § 1 nie stosuje się, a przepisy art. 71-76 stosuje się odpowiednio.
§ 6. Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, kary łagodniejszego rodzaju albo na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku według następujących zasad: 1) (uchylony), 2) jeżeli czyn stanowi zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, 3) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności, 4) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, a górną - kara pozbawienia wolności nie niższa od lat 3, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności, 5) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym górną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nieprzekraczająca 2 lat, sąd odstępuje od wymierzenia kary i orzeka środek karny wymieniony w art. 39 pkt 2-3, 7 lub 8, środek kompensacyjny lub przepadek; przepisu art. 61 § 2 nie stosuje się.
§ 7. Jeżeli czyn jest zagrożony karą pozbawienia wolności oraz karą ograniczenia wolności lub grzywną, stosuje się odpowiednio przepis § 6.
§ 7a. Jeżeli czyn nie jest zagrożony karą pozbawienia wolności, stosuje się odpowiednio przepis § 6 pkt 5.